واکسن‌های ایرانی از نظر ایمنی و اثربخشی منطبق بر استاندارد‌های جهانی

به گزارش روابط عمومی کانون به نقل از خبرگزاری صدا و سیما؛ «واکسن» یک فراورده زیستی است که در برابر یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعالِ اکتسابی تولید می‌کند و به طور معمول برای پیشگیری از بیماری‌ها و ایجاد ایمنی در برابر آن‌ها استفاده می‌شود.

امروزه هر کودکی که متولد می‌شود مجموعه‌ای از واکسن‌ها را دریافت می‌کند تا در برابر بیماری‌هایی که خاصیت همه گیری دارند، مصون شود. آبله، سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه)، فلج اطفال، سل، MMR (سرخک، اوریون و سرخجه)، هپاتیت بی، مننژیت مننگوکوکی، آنفلوانزا، تب زرد، تیفوس، هاری و کرونا معروفترین بیماری‌هایی هستند که واکسن مؤثر دارند.

 واکسن‌ها با تقلید یک عامل عفونی – ویروس، باکتری یا دیگر میکروارگانیسم‌های عامل بیماری – عمل می‌کنند. این کار به سیستم ایمنی ما «یاد می‌دهد» که چگونه به طور سریع و مؤثر به این عامل واکنش نشان دهد. واکسن‌ها معمولاً یک نوع ضعیف شده از یک عامل عفونی را ارائه می‌کنند که به سیستم ایمنی ما اجازه می‌دهد تا آن را در حافظه اش ضبط کند. بدین ترتیب، قبل از اینکه ویروس ما را بیمار کند، سیستم ایمنی ما می‌تواند به سرعت آن را شناسایی کرده و مقابله کند.

 از زمان بروز همه گیری کرونا، مقابله با این بیماری به روش‌های مختلف دغدغه اصلی پژوهشگران حوزه سلامت بود. از روش‌های ساده ای، چون شستن دست‌ها و ماسک زدن تا روش‌های پیچید‌های همچون بررسی تغییرات ژنتیک ویروس. ویروس کرونا از زمانی که از ووهان به جهان گسترش یافت تاکنون نقاب‌های متعددی به چهره زده و همچنان جان انسان‌ها را می‌گیرد.

 پس از اینکه ویروس کرونا به شدت در جهان گسترش یافت بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدند که باید از ایمنی زایی بدن انسان به عنوان سد مقابله با بیماری استفاده کنند و از این رو به فکر ساخت واکسن کرونا افتادند. کشور‌هایی که در زمینه واکسن سازی سابقه‌ای داشتند پلتفرم‌های متعددی را آزمایش کردند و در نهایت چندین واکسن توانستند از کوره آزمایش‌ها سربلند بیرون بیایند.

 ایران کشوری است که سابقه واکسن سازی دارد و با برنامه واکسیناسیون کشوری تاکنون توانسته است بیماری‌هایی همچون فلج اطفال، آبله، سرخک و بسیاری دیگر از بیماری‌های عفونی را شکست دهد. از زمان ساخت واکسن‌های علیه کرونا در جهان، ایران نیز به سمت تولید واکسن ضد کرونا حرکت کرد تا در این مسیر بتواند زودتر به دوران پیش از کرونا بازگردد.

هم اکنون چند واکسن ایرانی مراحل تحقیقاتی خود را گذرانده و وارد چرخه واکسیناسیون علیه کرونا شده اند و در کنار واکسن‌های وارداتی، عملکرد خوبی را از خود نشان داده اند. اما چرا برخی فکر می‌کنند واکسن‌ها اثر ندارند.

اثربخشی واکسن‌های کرونا که در ایران استفاده می‌شود در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.

آقای دکتر حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹، در این باره می‌گوید: در تمام دنیا تحقیقات بر روی جمعیت هدف بر اساس در دسترس بودن واکسن انجام می‌شود. هیچ واکسنی در دنیا برای استفاده مورد تصویب قرار نمی‌گیرد مگر اینکه بیش از ۵۰ درصد کارآیی داشته باشد. البته ممکن است بالاتر از ۵۰ درصد هم در جلوگیری از سه سطح مدنظر ابتلاء، شدت بیماری و مرگ و میر کارآیی داشته باشند.

 وی می‌افزاید: بنابراین اگر واکسنی اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد فارغ از اینکه اسم آن چه باشد و متعلق به کدام نشان (برند) باشد، حتماً کارآیی دارد، البته ممکن است این کارآیی با یک درجاتی بالاتر یا پایینتر باشد. حتی واکسن فایزر که بسیاری می‌گویند واکسن خوبی است در یکی از کشور‌ها مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که کارآیی آن در آن کشور زیر ۴۰ درصد است.

دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ می‌گوید: نکته مهم در مورد کارآیی واکسن‌های کرونا این است که بسته به نوع ویروس که در آن جامعه وجود دارد و برحسب اینکه سیستم ایمنی آن جامعه چگونه باشد، می‌تواند بر کارآیی واکسن تأثیرگذار باشد.

 وی درباره واکسن‌های ایرانی یادآور می‌شود: در مورد اثربخشی واکسن‌های ایرانی نیز با توجه به اینکه مجوز سازمان غذا و دارو را برای استفاده دریافت کرده اند، کارآیی آن‌ها مشخص است. تمام واکسن‌های ایرانی مورد بررسی در بخش کلینیکال ترایال‌ها (کارآزمایی بالینی) اثربخشی متفاوتی از ۷۰ درصد تا ۸۰ درصد داشته اند.

 بر اساس مطالعاتی که در انستیتو پاستور ایران در زمینه واکسن پاستوکووک که اکنون در چرخه واکسیناسیون وارد شده، انجام شده است آنالیز میدانی اثربخشی واکسن پروتئین نوترکیب در سه سطح پیشگیری از کووید- ۱۹، پیشگیری از موارد شدید عفونت کووید -۱۹، پیشگیری از مرگ ناشی از عفونت کووید -۱۹ در جمعیت ایرانی ۱۸ تا ۸۰ سال اعلام شده است.

اثربخشی علیه موارد علامت دار بعد از دو دُز تزریق واکسن سوبرانا ۲ به میزان ۶۵ درصد و بعد از تزریق دُز بوستر (یادآور) با واکسن سوبرانا- پلاس، ۹۱.۶ درصد گزارش شده است. تأثیرگذاری علیه موارد شدید و بستری بعد از ۳ دُز، ۱۰۰ درصد گزارش شده است.

 همچنین تأثیر سویه دلتا بر اثربخشی واکسن‌های مختلف موجود در دنیا در سه منطقه مدیترانه و آمریکای شمالی در زمان غلبه این سویه هم در این مؤسسه بررسی شده است و در نهایت اثربخشی رژیم ۳ دُزه واکسن سوبرانا ۲ در پیشگیر از موارد قطع علامتدار ۷۰.۵۸ درصد، در پیشگیری از موارد قطعی بستری ۹۱.۷۶ درصد و در پیشگیری از موارد قطعی شدید ۸۳.۵۲ درصد بیان شده است.

آقای دکتر علیرضا بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران در تازه‌ترین بررسی مطالعه واکسن پاستوکووک در مقابل دو سویه بسیار واکسن گریز کووید ۱۹ در ایران گفته است: این واکسن بر روی ۲۴ هزار نفر در ۸ دانشگاه علوم پزشکی کشور مورد آزمایش قرار گرفت. مطالعات نشان داد که ۹۸.۹ درصد از افرادی که واکسن پاستوکووک را دریافت می‌کنند، در بدن شان آنتی بادی تولید می‌شود و ۹۱.۷ درصد از افرادی که با این واکسن واکسینه می‌شوند به فرم شدید بیماری مبتلا نشده و نیاز به بستری پیدا نمی‌کنند که بسیار ارزشمند است. همچنین ۷۰ درصد از افراد مورد مطالعه نیز واجد بیماری علامتدار نشدند که این نه تنها در کشور، بلکه در سطح واکسن‌های دنیا هم از نتایج بسیار مهم تلقی می‌شود.

نتایج مطالعات در زمینه کارآزمایی بالینی واکسن برکت نیز نشان می‌دهد در زمان غلبه سویه دلتا و بر اساس آنالیز میانی تحویل سازمان غذا و دارو شده، تزریق دو دُز واکسن کوو ایران برکت می‌تواند در حدود ۸۴ درصد (به صورت میانگین بین ۵۴ تا ۹۶ درصد) از موارد بحرانی که بیمار نیاز به بستری در آی سی یو داشته باشد یا نیازمند به اقدامات تهاجمی پزشکی شود، پیشگیری کند. همچنین حدود ۷۱ درصد (بین ۶۳ تا ۷۶ درصد) تزریق دو دُز واکسن کوو ایران برکت از بستری شدن افراد در بیمارستان پیشگیری می‌کند.

آقای دکتر احسان شمسی گوشکی دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش درباره بررسی اثربخشی واکسن‌های ایرانی کرونا و تأیید آن‌ها از سوی کمیته اخلاق می‌گوید: تمام واکسن‌های ایرانی کرونا که کلینیکال ترایال (کارآزمایی بالینی) آن‌ها در ایران انجام می‌شود تحت نظارت دو مجموعه اصلی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستند.

 وی می‌افزاید: سازمان اصلی نظارت کننده سازمان غذا و دارو است و به عنوان رگولاتری دارویی کشور نظارت کامل بر این موضوع دارد. نهاد دیگری که بر این مسأله نظارت می‌کند کمیته‌های اخلاق در پژوهش است که در مورد واکسن‌ها تنها کمیته ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی یا همان کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت این کار را انجام می‌دهد.

 به مردم اطمینان می‌دهم، هم ایمنی و هم اثربخشی واکسن‌هایی که در داخل کشور تولید می‌شود در مرحله‌های یک، دو و سه توسط نهاد‌های ناظر به ویژه سازمان غذا و دارو کنترل می‌شود و نظارت بسیار دقیقی منطبق بر استاندارد‌های جهانی روی این واکسن‌ها صورت می‌گیرد. به همین دلیل می‌توانم بگویم وقتی واکسنی از سوی سازمان غذا و داروی ایران تأیید می‌شود مردم میتوانند با خیال راحت آن را مصرف کنند.

آقای شمسی گوشکی تأکید می‌کند: به مردم اطمینان می‌دهم، هم ایمنی و هم اثربخشی واکسن‌هایی که در داخل کشور تولید میشود در مرحله‌های یک، دو و سه توسط نهاد‌های ناظر به ویژه سازمان غذا و دارو کنترل می‌شود و نظارت بسیار دقیقی منطبق بر استاندارد‌های جهانی روی این واکسن‌ها صورت می‌گیرد. به همین دلیل میتوانم بگویم وقتی واکسنی از سوی سازمان غذا و داروی ایران تأیید می‌شود مردم می‌توانند با خیال راحت آن را مصرف کنند.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت یادآور می‌شود: در عین حال واکسن‌های خارجی هم وقتی می‌خواهد وارد ایران شود، ابتدا داده‌های موجود در مورد آن واکسن‌ها توسط سازمان غذا و دارو بررسی می‌شود. این طور نیست که بدون بررسی واکسنی وارد شود و در چرخه واکسیناسیون قرار گیرد.

 وی می‌گوید: ضمن اینکه مطالعات مختلفی در کشور در زمینه واکسن در حال انجام است، اما جزئیات این مطالعات از جمله جمعیت مورد مطالعه آنها، شرایط همه گیری شناسی (اپیدمیولوژیک) مختلفی که در زمان انجام مطالعه حاکم بوده است، میزان چرخش ویروس، سویه‌های غالب در آن زمان، روش انجام مطالعه و سایر عوامل با هم متفاوت است. ضمن اینکه تفسیر نتایج یک تحقیق کار بسیار مشکلی است. ممکن است در یک تحقیق داده‌های مختلفی جمع آوری شوند، اما تفسیر این داده‌ها کار بسیار فنی است که دانشمندانی که بر ابعاد مختلف موضوع اشراف دارند می‌توانند آن را تفسیر کنند.

آقای شمسی گوشکی یادآور می‌شود: به همین دلیل خیلی مهم است که مردم به اظهارنظر رسمی وزارت بهداشت که این داده‌ها را جمع آوری می‌کند، در جلسات متعدد با حضور بزرگان جامعه پزشکی و خرد جمعی این نتایج را تفسیر می‌کند و در نهایت تصمیم می‌گیرند؛ اعتماد کنند.

 وی تأکید می‌کند: اکنون بر اساس آنچه که دانشمندان در کل دنیا و من جمله کشور ما به نتیجه رسیده اند، یک واکسیناسیون با واکسن‌هایی که اکنون تزریق می‌شود یکی از مهمترین راه‌های مقابله با کرونا است. این موضوع مورد تأکید همه مقامات بلند پایه سیاسی و همچنین دانشمندان و نخبگان و بزرگان نظام سلامت هم است.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش خاطرنشان می‌کند: همه مردمی که تاکنون واکسن نزده اند لازم است برای ایمنی خود و سایرین برای واکسن زدن اقدام کنند. واکسیناسیون کرونا یک تصمیم شخصی نیست، یک وظیفه اجتماعی است. دلیل این تاکید این است که اگر فردی که باید واکسن بزند، واکسن نزند تنها خودش را در معرض خطر قرار نمی‌دهد بلکه دیگران را هم با خطر مواجه می‌کند. تا زمانی که همه گیری کنترل نشده است شرایط کشور بسیار ویژه خواهد بود.

وی می‌گوید: تا زمان کنترل همه گیری، جامعه با محدودیت‌های زیادی روبرو است و همه ابعاد زندگی شهروندان تحت تأثیر این همه گیری است از جمله اینکه بچه‌ها نمی‌توانند مدرسه بروند، کسب و کار‌ها باز نمی‌شوند و… از این رو به طور قطع کسانی که ضد واکسن صحبت و تبلیغ می‌کنند و مردم را بدون وجود دلایل علمی می‌ترسانند در مقابل رفتارهایشان مسؤول هستند، زیرا بهداشت و سلامت عمومی را تهدید می‌کنند. این در حالی است که مقامات بلندپایه کشور، دانشگاهیان، مسؤولان نظام سلامت و سایر گروه‌های مرجع نخستین کسانی بودند که واکسن تزریق کردند برای اینکه به مردم نشان دهند که به واکسیناسیون کرونا اعتماد دارند.

آقای شمسی گوشکی با تأکید بر این نکته که برای کنترل این همه گیری راهی به جز اعتماد به نهاد علم و خرد جمعی که در نهاد‌هایی مانند وزارت بهداشت با حضور متخصصان شکل گرفته است، نیست، اضافه می‌کند: مردم اطمینان داشته باشند برای کارشناسان فنی و علمی این نهاد‌های تخصصی بیش و پیش از همه چیز سلامت تک تک مردم در اولویت قرار دارد. همچنان پیشنهادم این است که مردم به نظر رسمی وزارت بهداشت اطمینان کنند، زیرا راه دیگری غیر از واکسیناسیون گسترده برای کنترل وضعیت فعلی همه گیری نیست.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت اضافه می‌کند: دانشمندان، متخصصان و نمایندگان مردم در کمیته‌های اخلاق در پژوهش که نهاد‌های مستقلی هستند کاملاً به این موضوع اشراف دارند و وقتی واکسن‌ها مراحل تحقیقات را طی می‌کنند، اگر هر مشکلی مشاهده کنند بلافاصله جلسات مفصلی گذاشته می‌شود که آیا این مشکل به واکسن مربوط است یا خیر. اگر مشکلی وجود داشته باشد اجازه ادامه کارآزمایی بالینی داده نمی‌شود. اگرچه که خوشبختانه تاکنون کارآزمایی‌های بالینی واکسن کرونا در ایران به خوبی پیش رفته است.

وی تأکید می‌کند: خوشبختانه واکسن‌هایی که تاکنون مجوز وزارت بهداشت را برای تزریق عمومی دریافت کرده اند، واکسن‌هایی بوده اند که بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو به لحاظ ایمنی سطح استاندارد مناسبی داشته اند و سه واکسن ایرانی که مجوز دریافت کرده اند نیز از نظر اثربخشی وضعیت مناسبی داشته اند. ضمن اینکه همچنان نظارت‌ها هم ادامه دارد.

 طبق گزارش نشریه فورچون در آگوست سال جاری محققان متوجه شدند واکسن‌های سینوواک و سینوفارم چین در کل ۷۰ درصد در جلوگیری از ابتلا به کرونا در بازه شیوع سویه دلتا این بیماری در شهر گوانگژو تأثیرگذار بوده اند. این تحقیق بیش از ۱۰ هزار فرد مبتلا به بیماری و افراد نزدیک به آن‌ها را رصد کرد. همچنین این تحقیق نشان داد واکسن‌ها در جلوگیری از نوع شدید کرونا و مرگ و میر ناشی از آن ۱۰۰ درصد کارآمد هستند.

 از سوی دیگر رویترز نیز در ماه جولای به تحقیقی اشاره کرد که در نشریه «نیوانگلند ژورنال آو مدیسن» منتشر شده بود کارآمدی واکسن آسترازنکا و چند واکسن دیگر را براساس داده‌های واقعی بررسی کرده بود. براساس این تحقیق دو دُز از واکسن آسترازنکا در مقابل سویه دلتا ویروس کرونا ۶۷ درصد کارآمد است.

نشریه ساینس اوگ نیز در گزارشی درباره واکسن اسپوتنیک V روسیه نیز نوشته است طبق گزارشی که در سرور medRxiv منتشر شده، این واکسن در مقابل سویه دلتا کارآمدی مناسبی دارد. تحقیقی در جمعیتی ۱۴ هزار نفری نشان می‌دهد تزریق ۲ دُز از این واکسن خطر بستری شدن در نتیجه ابتلا به کرونا را ۸۱ درصد کاهش می‌دهد و از آسیب جدی به ریه جلوگیری می‌کند.

به نظر می‌رسد مهمترین نکته‌ای که برخی از مخالفان واکسن از آن غفلت میکنند موضوع اثربخشی در پیشگیری از بستری شدن و مرگ و میر افراد در اثر ابتلاء به کرونا است.

آقای دکتر حسین وطن پور استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و نماینده وزیر بهداشت و مدیر اجرایی طرح واکسن داخلی کرونا در این باره می‌گوید: درباره اثربخشی واکسن‌های تولید داخل باید گفت ما در وزارت بهداشت طبق شیوه نامه‌های مصوبه سازمان غذا و دارو حرکت می‌کنیم.

وی می‌گوید: اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو و اخذ مجوز از کمیته اخلاق از مهمترین نهاد‌های تأیید کننده واکسن‌های داخلی هستند. همچنین کمیته‌های نظارتی بر روند کار تولید یک واکسن کار می‌کنند. تا زمانی که اثربخشی واکسن‌های ایرانی برای وزارت بهداشت محرز نشود اصلاً اعلام نمی‌شود.

آقای وطن پور به موضوع اطلاع رسانی‌های کارآزمایی بالینی اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد شاید اطلاع رسانی‌ها و رسانه‌ای کردن کارآزمایی بالینی واکسن‌ها بیشتر از اینکه مردم را مطمئن کند، آن‌ها را نگران کرده است. در همه جای دنیا کارآزمایی بالینی هیچ دارو و واکسنی اعلام عمومی ندارد و هر شرکت داروسازی پس از طی روند کار و اتمام مطالعات مرحله یک، مرحله دوم و مرحله سوم و حتی پس از مرحله سه عوارض جانبی نادر را جمع آوری می‌کند و در نهایت محصول را به بازار عرضه می‌کند و در این مسیر تنها مقالات علمی منتشر می‌کند.

وی اضافه می‌کند:، اما در مورد واکسن‌های ایرانی وقتی مرحله‌های مطالعاتی خبری شد، مردم بیش از آنکه مطمئن شوند، نگران شدند که آیا این واکسن‌ها اثر دارند یا خیر. اما واقعیت این است که واکسن‌های تولید داخل تمام مراحل را طی کرده اند و آزمایش‌ها را در سنین مختلف از جمله ۱۲ تا ۱۸ سال، ۱۸ تا ۵۰ سال و ۵۰ سال به بالا برای آن‌ها انجام شده است، تمام آزمایش‌ها با وسواس بسیار بالا آنالیز می‌شود، زیرا تولید کننده داخلی می‌داند که اگر خطا کند چقدر این موضوع برایش گران تمام می‌شود بنابراین با وسواس بسیار بالا این کار پیش می‌رود.

 مدیر اجرایی طرح واکسن داخلی کرونا می‌گوید: تمامی واکسن‌های ایرانی کرونا در نسخه‌های متعدد پیش رفته است و برخی از آن‌ها مانند پاستور و برکت ایمنی زایی خوبی ایجاد کرده اند؛ بنابراین مردم نباید نگران اثربخشی واکسن‌های ایرانی باشند.

اثربخشی یک واکسن به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که این بسیار مهم است. بخش دیگری از اثربخشی به این برمی گردد که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.

وی درباره موضوع اثربخشی واکسن می‌گوید: اثربخشی به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که بسیار مهم است. یک بخشی از اثربخشی مدنظر است که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.

آقای وطن پور می‌افزاید: در واقع در بررسی واکسن‌ها آزمایش‌هایی انجام می‌شود که ببیند یک واکسن چقدر ایمنی سلولی و چقدر ایمنی هومورال را بالا می‌برد و نتیجه آخر اینکه آزمایش‌های متعددی انجام می‌شود که وقتی می‌گوییم واکسنی اثربخش است در واقع میزان ابتلاء کاهش پیدا کند. در برخی از خانواده‌ها مشاهده شده که کسانی که واکسن نزده اند کرونا گرفته اند و کسانی که واکسن زده اند کرونا نگرفته اند. پس اولین شرط واکسن این است که فرد کرونا نگیرد و دوم اینکه اگر فرد به کرونا مبتلا شد عوارض شدید منجر به بستری نداشته باشد و اگر هم بستری شد منجر به مرگ نشود.

 وی تأکید می‌کند: تمام واکسن‌های ایرانی ضد کرونا که در کشور تولید شده است اثرات خوبی را در این سه حوزه داشته اند. ضمن اینکه اثرات آن را در جامعه می‌بینیم. اگر مردم ماسک زدن و استفاده از ضد عفونی کننده را در کنار واکسن رعایت کنند مطمئناً میزان ابتلا، میزان بستری و میزان مرگ کاهش می‌یابد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این نکته اشاره می‌کند که موضوع بررسی اثربخشی واکسن‌های ایرانی و خارجی همواره در حال انجام است و اضافه می‌کند: بخشی از کار حرفه‌ای در شرکت‌های دارویی این است که وقتی یک محصول در داخل تولید می‌شود و معادل خارجی دارد حتماً عوارض و اثرات آن را نه در مرحله ورود به بازار بلکه در طی دوره کنترل کنند. از همین رو کنترل مرتب یک محصول با نمونه‌های خارجی یکی از سوژه‌های مارکتینگ دارویی است و در مورد واکسن‌های ضد کرونا نیز این کار در حال انجام است.

مدیر اجرایی طرح واکسن داخلی کرونا درباره واکسن‌های ایرانی و نمونه‌های خارجی می‌گوید: در حال حاضر واکسن اکتوور همانند اسپوتنیک روسیه ایمنی زایی ایجاد کرده، اثربخشی واکسن پاستور همانند واکسن کوبایی است، زیرا واکسن کوبا تاکنون یکی از بهترین واکسن‌های ضد کرونای جهان بوده و حتی در کوبا به بیش از یک و نیم میلیون کودک تزریق شده است و هیچ عوارض خطرناکی نداشته است. برکت هم قابل مقایسه با سینوفارم و سایر واکسن‌های نوع غیرفعال است و ایمنی زایی و اثربخشی آن به طور قطع از سینوفارم کمتر نیست.

وی تأکید می‌کند: البته ژن و گونه هر جمعیتی ممکن است در ایمنی زایی واکسن‌ها مؤثر باشد، اما به طور کلی وقتی بیش از ۵۵ درصد ایمنی زایی در یک واکسن مشاهده می‌شود به معنی اطمینان به واکسن است. در مجموع واکسن‌های ایرانی کرونا ۱۴ میلیون دُز تولید و توزیع شده اند.

آقای وطن پور به اهمیت تولید واکسن کرونا در داخل کشور اشاره و خاطر نشان کرد: ما هر سال ۱۲۰ میلیون دُز واکسن نیاز داریم و معلوم نیست هر سال این میزان پول داشته باشیم که بتوانیم از خارج واکسن بخریم. از این رو باید روی پای خود بایستیم و تولید کنندگان داخلی را حمایت کنیم و قیمت‌ها را برای آن‌ها مشخص کرده و با آن‌ها قرارداد ببندیم. نمی‌توانیم تولید کننده داخلی را معلق نگه داریم و انتظار داشته باشیم با سرمایه‌های خودشان تولید کنند و پول آن‌ها را ندهیم.

 وی تأکید می‌کند: اگر واکسن ساز‌ها بدون قرارداد و بدون مجوز سازمان غذا و دارو، واکسن تولید کنند هر مقدار واکسن که تولید کنند مورد سؤال قرار می‌گیرند. دلیل آن این است که مشتری واکسن دولت است. منطقی نیست که واکسن ساز‌ها بدون قرارداد‌های دولتی و مشخص بودن وضعیت شان واکسن تولید کنند؛ بنابراین باید سیستم واکسن سازی را مورد حمایت قرار دهیم.

واکسیناسیون علیه کرونا در کشور شتاب بی سابقه‌ای گرفته و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند اطمینان به توان علمی محققان و متخصصان کشورمان هستیم. همانطور که سال‌ها پیش با واکسن‌های ساخت ایران توانستیم ریشه چندین بیماری را بخشکانیم امروز هم می‌توانیم با توسعه زیرساخت‌ها و حمایت و اطمینان به واکسن سازی ایرانی بر کرونا غلبه کنیم.